محله کسنویه یزد

کسنویه یزد را هم به نام کسنویه می‌شناسند هم به نام «کهنو». این محله را می‌توان نخستین محله‌ی زرتشتی‌ نشین از محله های یزد دانست. یعنی هنگامی که از سوی دروازه‌ قرآن شهر به یزد پا بگذارید، کسنویه یزد نخستین محله‌ای است که از دیرباز زرتشتیان و مسلمانان در آن در کنار هم زندگی می کردند. 

آن‌گونه که بزرگ‌ترهای محله می‌گویند و آنگونه که سینه به سینه نقل شده، نخستین ساکنان زرتشتی این شهر از جایی در خراسان بزرگ، سختی کوچ را بر جان خریدند و به یزد آمدند تا دین و آیین خود را پاس بدارند. به‌ هر روی اگر می‌خواهید اهالی زرتشتی کسنویه یزد را ببینید، کافی است سراغ کوچه‌ی شهربانو را بگیرید و ۴١ خانواری که اکنون ساکن این محله هستند را ببینید. برای اشنایی بیشتر با محله کسنویه یزد با سامان ملک همراه باشید.

موقعیت جغرافیایی کسنویه یزد

محله کسنویه یزد در محدوده‌ی شمالی شهر واقع شده که از چهار طرف با بلوار استقلال، خیابان بهار آزادی، خیابان کسنویه، خیابان انقلاب، خیابان تبلیغات اسلامی و بلوار مشیر محدود شده است. محله های معروف در مجاورت کسنویه یزد محمود آباد، سید صحرا، نصر آباد و امیرآباد است.

اماکن مهم کسنویه یزد بوستان کسنویه، رستوران و کبابی سالاری و کتابخانه عمومی سیدالشهدا هستند.

مکان‌های تاریخی محله کسنویه یزد

در ادامه مجله املاک به معرفی مکان‌های تاریخی محله کسنویه یزد می‌پردازیم:

برج کبوترخانه

کبوترخانه‌ها یا کفترخانه‌هایی که در محله کسنویه یزد واقع شده اند، ساختمان‌هایی کهن هستند که معمولاً به شکل استوانه ساخته می‌شده‌اند. کبوترخانه‌ها برای گردآوری کود کبوترها و دیگر پرندگان، جهت مصارف کشاورزی ساخته شده‌ است. کود کبوتر در گذشته استفاده‌ های بسیاری در صنعت نیز داشته. از جمله صنعت دباغی در چرم سازی و ساخت باروت از این رو ساخت آن در دوران شاه عباس صفوی متداول بوده است.

در گذشته، برای استفاده از گوشت و کود کبوتران، ساختن کبوترخان معمول بود. ساخت چنین بناهایی در حوالی اصفهان و یزد معمول بوده‌ است. کبوترخانه‌های کوچک و بزرگ ایران به حسب اندازه میان هزار تا ۴۰ هزار کبوتر را در خود جای می‌دهند.

کبوترخانه های ایرانی مانند بسیاری از مظاهر هنری ایران ناشناخته مانده اند. این در حالی است که این برجهای زیبای کبوتران به عنوان زیر ساخت تاسیسات کشاورزی در تمام سراسر ایران و گوشه و کنار شهرها و آبادی های این سرزمین حضوری پیوسته داشته است.

به گفته حمیدرضا سالاری یکی از فعالین و معتمدین محله کسنویه یزد

“برج کبوتر خانه محله کسنویه یزد در حال حاضر در بوستان کسنویه واقع است. که قبل از ساخت بوستان کنار باغی بنام باغ باغی‌ها و باغ وزیر و دو طرف برج تعدادی ساختمان‌های خشت و گلی وجود داشت. قسمتی از آن توسط مالکین و قسمتی دیگر از آن توسط شهرداری جهت محوطه سازی پارک تخریب شده. تنها برج با پیگیری اهالی محل به ثبت میراث فرهنگی رسیده است.”

ارتفاع کف برج نسبت به سطح دریا 1173 متر می باشد. ارتفاع فعلی برج از کف پارک 15.4 و ارتفاع  آن قبل از محوطه سازی پارک 16.2 و ارتفاع اصلی برج حدود 21 متر بوده که بر اثر عوامل طبیعی و انسانی تخریب شده است. طبق گزارشات میراث فرهنگی برج کبوترخانه محله کسنویه یزد مربوط به دوره صفویه است.

این اثر در سال 1381 بعنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

حسینیه محله کسنویه یزد

حسینیه کسنویه یزد مربوط به اواخر دوره صفوی است که میتوان آن را در یزد، خیابان انقلاب، کوچه کسنویه ببینید. این حسینیه که از سال ۱۳۸۶ به عنوان یک اثر ملی به ثبت رسیده است. آب‌انباری درون حسینیه قرار دارد که شاید بتوان آن را اوج هنر معماری دوره صفویه لقب داد. آب‌انباری که نقش مهمی ‌در ذخیره آب و بهره‌برداری از آب خنک داشته. امروز نمادی از آبادانی شهر و آبادی محله به حساب می‌آید.

• بیشتر بخوانید: همه چیز درباره محله صفائیه یزد

آب انبار محله کسنویه

مالکیت این آب انبار وقفی است و با مصالح آجر، خشت، گچ و ساروج ساخته شده است.

چیزی که این آب انبار را از بقیه آب انبارهای کشور جدا می کند، تزئیناتی است که به صورت آجرکاری روی نمای ورودی و گنبد آن به چشم می خورد.

ورودی بنا هم در ضلع شرقی حسینیه کسنویه یزد واقع شده است. گنبد آب‌انبار هم دارای تزئیناتی از آجر است که به صورت جناغی شکل اجرا شده است. از این آب‌انبار قبلا برای ذخیره آب مصرفی عابران بخصوص کشاورزان استفاده میشده است.